Jakub Szela

Mam dość szukania w google! Pomóżcie proszę. Mam napisać rozprawkę: Jakub Szela - bohater czy zdrajca narodowy? ... Nie obrażę się jak jakiś miłośnik historii napisałby mi to, ale również będę wdzięczna za wszelkie rzeczowe informacje na ten temat. Pozdrawiam

Wto 16 Maj, 2006 5:20

na początek za wikipedia

http://pl.wikipedia.org/wiki/Jakub_Szela

Jakub Szela (ur. 1787, zm. 1866) - gospodarz we wsi Smarżowa, gmina Brzostek, obecne województwo podkarpackie, przez wiele lat reprezentował społeczność wsi w procesach z lokalnymi właścicielami ziemskimi.

W 1845 był autorem postulatów o uwłaszczenie wobec władz austriackich. Było to władzom na rękę, bo uwłaszczenie godziło przede wszystkim w polskie ziemiaństwo, wówczas w znacznym stopniu zaangażowane w działalność niepodległościową. Szela głosił zwłaszcza hasło odmowy darmowej pańszczyzny. W 1846 kierował powstaniem chłopskim zwanym rabacją w Galicji, skierowanym przeciwko właścicielom majątków pańszczyźnianych i dworom szlacheckim. Powstanie zostało złamane siłą przez wojska austriackie. Sam Szela został potraktowany łagodnie; po kilkuletnim internowaniu przesiedlono go na Bukowinę, gdzie w nagrodę za postawę w czasie rewolucji w Galicji otrzymał ziemię. Został także odznaczony austriackim medalem zasługi ze wstęgą.

Stąd późniejsze domniemania, że Szela był agentem władz austriackich, a rozruchy były przez niego inspirowane. Z drugiej strony powstanie w Galicji pobudziło do buntów masy chłopskie w Królestwie, na Ukrainie i Białorusi. Zmusiło to cara Rosji Mikołaja I do między innymi zmniejszenia obciążeń pańszczyźnianych, zakazu usuwania chłopów z gospodarstw większych niż trzymorgowe, wprowadzenia prawa wnoszenia skarg przez chłopów do władz administracyjnych.

Przez wiele lat krążyły pogłoski, że Szela został zabity przez grupę szlachciców, którzy poprzysięgli mu zemstę. W tradycjach ziemiaństwa polskiego Szela zapisał się jako zdrajca narodu, obarczany na równi z Austriakami winą za klęskę powstania 1846. W tej roli pojawia się jako bohater licznych utworów literackich, takich jak: Zbój galicyjski z roku 1846 W. L. Anczyca, Rok 1846. Kronika dworów szlacheckich S. Dembińskiego. Mit Szeli zbrodniarza widoczny jest także w dramacie Wesele S. Wyspiańskiego. W tradycji ludowej ziemi tarnowskiej Jakub Szela zapisał się jako bohater walki ze szlachtą, co znalazło odbicie w wielu piosenkach ludowych, takich jak:

Oj, niedługo się skończy nasze mordowanie, jak Jakubek z chłopami zrobi szlachcie pranie...
lub:

Kuba Szela twarda sztuka, za swe krzywdy pomsty szukał
Pierwszy panom się zbuntował i dużo ich wymordował
Bo mu nadto dokuczyli i ciężko nieraz skrzywdzili...
Jakub Szela zmarł śmiercią naturalną na Bukowinie w 1866 w wieku 79 lat.

Wto 16 Maj, 2006 9:08

Jakub Szela w pewnym sensie jest postacią tragiczną, pokazuje do czego może doprowadzić rozgoryczenie i jak łatwo manipulować i porwać masy , pokazuje jak łatwo zmienić idee w mord. Trudno ocenić go jednoznacznie, radykalny i anty szlachecki, był przedstawicielem stanu chłopskiego prosty, prymitywny i zarazem wyjątkowy (i nie taki głupi jeśli reprezentował w sądach chłopów). Po upadku Rabacji , uwięziony i wykorzystany przez Austriaków, później otrzymał duży majątek Bukowinie z prawem dziedziczenia. Zarzuca mu się że zapomniał bardzo szybko o Polsce i ideałach. To był protest przeciwko dziesięcinie i stosunkom feudalnym , chłopi pisali nawet o wstawiennictwo do Austriaków ale nie było odpowiedzi co z resztą zrozumiałe , szlachta była ostoją patriotyzmu i idei narodowościowych więc potencjalne ich wymordowanie nie było takie znów nie do przyjęcia. W pewnym sensie był rewolucjonistą , ale ja podejrzewam że był marionetką i działał na zlecenie (przynajmniej w drugim okresie Rabacji) Austriaków za co dostał nagrodę. Zmarł topiąc się w kałuży idąc z knajpy, chodzą słuchy że pomógł mu ktoś w tym. Był okrutny z niskim poczuciem wartości życia ludzkiego – „kto przyniesie więcej szlacheckich głów”. Ale też nie można go oceniać z naszej perspektywy, z perspektywy naszej kultury i edukacji , takie potwory rodzi wyzysk i ciemnota. Niewątpliwe system propagowany przez szlachtę był jego twórcom, co z resztą potwierdzają inne powstania chłopskie i nie tylko na naszych ziemiach. Poszanowanie dla życia i godności ludzkiej to efekt wychowania i kultury społecznej , czego w czworakach nie było. Poza ty m dl chłopa nie było praktycznie żadne różnicy że żyje w Polsce czy po zaborem, i naprawdę ciężko się dziwić że nie posiadali odczuć patriotycznych, nie ma różnicy czy to bat Polski czy Austriacki , każdy bije tak samo. Ech , przykre jest to że te idee tak mało naprawdę dla niego znaczyły.

Wto 16 Maj, 2006 21:29

Podziękowania ;)

Dziękuje Wam bardzo pozdrowienia

Sro 17 Maj, 2006 8:42