Kozackie wojska po Powstaniu Chmielnickiego

Witam
Mam takie pytanie - czy wiadomo Wam cokolwiek na temat dalszego funkcjonowania tego typu formacji w armii Koronnej lub Litewskiej po podziale Ukrainy.
Czy znana jest liczebność wojsk tego rodzaju i do kiedy mnie więcej były w służbie?

Wto 12 Maj, 2009 13:57

No cóż - najwyraźniej wszystkich Kozaków na polskiej Ukrainie udało się zapędzić do pługa - tylko czy był to jakiś sukces?
Najbardziej spektakularne polskie kampanię nie mogły się obyć bez czynnego udziału tych formacji - jeszcze lepiej ich energię umieli wykorzystać Rosjanie, którym praktycznie Kozacy stworzyli imperium, będąc przy okazji Gwardią Pretoriańską Carów.
A u nas - jakoś nie było sensownego pomysłu na wykorzystanie ich potencjału...

Pon 18 Maj, 2009 11:56

z tego co ja słyszałem liczebnosć kozaków w wojsku polskim w czasie pokoju wynosiła 2 tys-4 tys

Pon 22 Cze, 2009 13:09

Częściowo odpowiem na wlasne pytanie - w czasach Sobieskiego i w pierwszych latach panowania Augusta II istniało coś takiego jak Milicja Kozacka w sile kilku tysięcy ludzi - pytanie czy po reformach 1717 roku w dalszym ciągu istniały takie formacje???

Pon 27 Lip, 2009 12:26

Kozacy chcieli być uznani za szlachtę, co było nie w smak tamtejszym możnym- to tyle jeśli chodzi o zmarnowanie przez polskich królów potencjału tych ludzi.

Nie 09 Sie, 2009 21:47

Formacje kozackie mogły istniec nawet do czasu rozbiorów były na służbie wielu magnatów jako etatowe wojsko zresztą wartościowe bojowo jednak trzeba przyznac że Rzeczpostolita wykorzystała ich w małym tylko procencie (niestety) w porównaniu do Rosjan

Pią 09 Paź, 2009 22:58

marek8888 napisał:

Częściowo odpowiem na wlasne pytanie - w czasach Sobieskiego i w pierwszych latach panowania Augusta II istniało coś takiego jak Milicja Kozacka w sile kilku tysięcy ludzi

Sobieskiemu bardzo zależało na istnieniu i rozwoju formacji złożonych z Kozaków. Np. w 1685 roku utworzył komput 'wojska JMci i Rzptej zaporskiego', na który składało się siedem pułków (razem 3000 Kozaków), co ciekawa komput ten był sformowany za pieniądze papieskie.
Dla porównania, komput kozacki w 1694 roku (na czele z ostatnim hetmanem nakaźnym - pułkownikiem Samusiem) liczył pięć pułków pieszych (razem 900 piechoty) i cztery pułki jazdy (razem 1100 koni).
Wojsko zaporoskie zostało jednak rozwiązane decyzją sejmu pacyfikacyjnego w 1699 roku jako 'niepotrzebne' po zakończeniu wojny z Turcją.
_________________
http://kadrinazi.blogspot.com/

Sro 18 Lis, 2009 16:45

Dziękuję za ciekawa informację - czy wiadomo co było później? Czy w jakiejkowliek formie oficjalnej powrócono do takich jednostek czy też satnowiły tylko niewielkie jednostki nadworne?

Sro 18 Lis, 2009 17:22

Przyznam szczerze, że okres po 1699 roku (przynajmniej jeżeli chodzi o armię RON) to nie bardzo moja działka stąd nie mam żadnych informacji.
_________________
http://kadrinazi.blogspot.com/

Sro 18 Lis, 2009 17:27

Obiło mi się o uszy, że książe Józef Poniatowski sformował jakiś pułk kozacki, tuż przed wybuchem wojny w obronie Konstytucji III Maja
pozdrawiam

Czw 19 Lis, 2009 0:21

Ciekawe jak wyglądała stawka żołdu - czy zaangażowanie formacji kozackich było droższe czy tańsze niż innych? Może ktoś coś wie?

Sob 21 Lis, 2009 17:22

marek8888 napisał:

pytanie czy po reformach 1717 roku w dalszym ciągu istniały takie formacje???

Według M. Kukiela, komput z 1717 r. na Litwie obejmować miał w jeździe 2300 koni (3800 "porcji", czyli z założenia ludzi - ale faktyczna ich liczba była mniejsza, do ok 2/3 liczby "porcji"), z tego 700 koni lekkiej jazdy tatarskiej i kozackiej (ok. 1100-1200 "porcji", czyli nie więcej jak 800 ludzi).
_________________
Dmą w rogi zaklęte
Dudni ziemia, kurz staje
Jako burze w szale
Idą, idą Wandale!
Szaleją topory
Dzicy jako zwierzory
Szpony bogów w szale
Idą, idą Wandale!

Sob 21 Lis, 2009 18:36

marek8888 napisał:

Ciekawe jak wyglądała stawka żołdu - czy zaangażowanie formacji kozackich było droższe czy tańsze niż innych? Może ktoś coś wie?

Od 1684 roku żołd kwartalny mołojca to 15 zł, rzadko jednak wypłacany Dla porównania w 1690 roku husarz koronny miał 51 zł/kwartał, pancerny 42 zł/kwartał, dragon 56 zł/kwartał a piechurzy typu niemieckiego czy polskiego 46 zł/kwartał.
_________________
http://kadrinazi.blogspot.com/

Sob 21 Lis, 2009 23:06

Dzięki za jak zawsze ciekawe informacje :beer:
Dwa pytania dlaczego jeszcze w XVII wielku tak "niepoważnie" często nie płacąc żołdu traktowano formacje kozackie, o których sprawności bojowej nikogo przecież nie trzeba było specjalnie przekonywać...
I drugie czy liczne w XVIII wieku ndziwaczne formacje w stylu oddziałów janczarów nie były przypadkiem właśnie takimi formacjami w praktyce rekrutowanymi z Kozaków?
Pozdrawiam

Pon 23 Lis, 2009 16:22

Całą armię traktowano niepoważnie, specjalnością RON było długie niepłacenie żołdu, więc Kozacy nie byli jakoś bardziej poszkodowani...
Z Kozaków formowano już 'dziwne' oddziały w połowie XVII wieku - semeni czy serdiukowie chociażby. Co do XVIII wieku - zapewne spotykano ich w oddziałach prywatnych, jako dobry materiał żołnierski, ale nie wiem na ile było to normą.
_________________
http://kadrinazi.blogspot.com/

Pon 23 Lis, 2009 22:33

W kwestii tematu głównego - rok 1699 Sejm Rzeczpospolitej jak zwykle sięgając myślą daleko uchwala konstytucję o likwidacji wojsk kozackich - efekt? mało dziś znane powstanie do którego stłumienia potrzeba było wojsk rosyjskich od czego zaczęło się stopniowe uzależnienia od wschodniego sąsiada...
Aż strach pomyśleć skąd brała się tempota szlachty, która minimalnym kosztem mogła mieć tysiące żołnierzy na każde zawołanie ale wolała co jakiś czas silne emocje powstańcze...Czyżby obawa przed swoistą i niemile widzianą w RON przedsiębiorczością...

I pytanie pomocnicze - czy wiadomo od kiedy w RON zaczęły się problemy z regulowaniem zobowiązań wobec zaciężnych armii -0 czy występowały już w czasach Jagiellonów czy dopiero to twór czasów elekcyjnych???

Pozdrawiam

Czw 25 Mar, 2010 16:51

Co prawda dotyczy to czasów bezpośrednio Powstania Chmielnickiego ale warto wszak o czym dziś mało kto pamięta wciąż było to Zaporoskie Wojsko Jego Królewskiej Mości:

Військо Богдана Хмельницького
Год выпуска: 2010
Автор: Липа К.А., Руденко О.В.
Издательство: НашЧас
Серия: Українська мілітарна історія. Жива iсторiя.
ISBN: 978-966-1530-41-5
do zdobycia w sieci dla zainteresowanych...

Pozdrawiam
Marek

Pią 10 Wrz, 2010 13:21

[quote="marek8888"]

Cytat:

W kwestii tematu głównego - rok 1699 Sejm Rzeczpospolitej jak zwykle sięgając myślą daleko uchwala konstytucję o likwidacji wojsk kozackich - efekt? mało dziś znane powstanie do którego stłumienia potrzeba było wojsk rosyjskich od czego zaczęło się stopniowe uzależnienia od wschodniego sąsiada... Aż strach pomyśleć skąd brała się tempota szlachty, która minimalnym kosztem mogła mieć tysiące żołnierzy na każde zawołanie ale wolała co jakiś czas silne emocje powstańcze...Czyżby obawa przed swoistą i niemile widzianą w RON przedsiębiorczością...

Witam, uchwała sejmu o likwidacji wojak kozackich była słuszna. Wojska te były bardzo niepewnym sojusznikiem a ich dowódcy starali się prowadzić niezależną politykę często niezgodną z interesem Rzeczypospolitej. Posłowie nie mogli wtedy wiedzieć, że August Słaby wpakuje nas w wojnę ze Szwecją. Główną przyczyną rozwiązania wojsk kozackich poza zakończeniem wojen z Turcją, było np: rugowanie szlachty i nie wpuszczali królewskiej admistracji na tereny kontrolowane przez wojska kozackie. Na Ukrainie była taka zasada, że rządził ten kto miał więcej wojska. Wojska kozackie mogły być użyteczne tylko wówczas, gdy RON była w stanie wymusić ich posłuszeństwo.
Co się tyczy powstania Palija to Rosjanie nie musieli go tłumić, zajęli bez walki opanowane przez powstańców tereny. Wcześniej próbowali wykorzystać powstanie do własnych celów, czyli do zawarcia Polsko - Rosyjskiego sojuszu antyszwedzkiego. Dodatkowa hetman Mazepa próbował wykorzystać powstanie do własnych celów, czyli zjednoczenia Ukrainy pod własnym przywództwem. Dlatego wspierał powstańców posiłkami, bronią i amunicją.

Po likwidacji wojsk kozackich, na Ukrainie Prawobrzeżnej istniały dwie formacje kozackie : "kozacy horodowi" podlegający starostom i sprawujący funkcje policyjne, oraz "kozacy nadworni" czyli członkowie prywatnych milicji. Ich umundurowanie i liczba zależały od potrzeb prywatnych właścicieli.
Chłopi wchodzący w skład prywatnych milicji, nie różnili się ubiorem od zwykłych chłopów, chyba że pan sprawił im mundury. Strój takiego "kozaka" różnił się od chłopskiego tylko kaftanem o wspólnej dla wszystkich barwie i butami, a nie łapciami. Kozacy dworscy wywodzili się z poddanych i pełnili służbę na dworze byli zwolnieni ze wszystkich powinności pańszczyźnianych. Mieli natomiast pilnować, aby inni chłopi odrabiali pańszczyznę.
Magnat Franciszek Salezy Potocki miał w 1768r. aż 2600 konnych kazaków jednakowo umundurowanych, byli to jego poddani. Na ich utrzymania składali się sami chłopi. Zazwyczaj 3-4 gospodarzy, przeważnie zwolnionych z innych powinności ekwipowało jednego "chłopa-kozaka".
Pozdrawiam.

Nie 22 Kwi, 2012 19:03

Dzięki Robercie
Ja jednak podtrzymam swoje zdanie o tym, że zmarnowaliśmy ze szczętem wojskowy potencjał Kozaczyzny, mogąc mieć za niewielkie pieniadze sprawne wojsko.
Przez te wszystkie nasze klęski przesadnie gloryfikując wojaków zapominamy, że jego szeregi zaludniało często społeczne dno... a kryterium decydującym była skuteczność...
Podstawowym problem polegał na tym, ze szlachecka "wizja" przewidywała dla Kozaków jeno wizję parobków kompletnie ignorując ich własne oczekiwania. W sumie się to i po 200 latach nawet udało - Tylko, ze śmietankę i rzeczywiste zyski odniosła jako państwo jedynie Rosja, która umiała "wodzić za nos" ale i dając możliwość uczestnictwa w życiu państwa... A u nas zostały tylko wspominki o kresach i libacjach do upadłego...Ale też i inaczej być po prostu z taka polityką nie mogło.
Pozdrawiam
_________________
Czy można dostąpić selektywnej mądrości lub przekwalifikować się na prawdziwego człowieka ot tak po prostej lekturze dzieł Jacka Kaczmarskiego? Tak - na IOH można...

Pon 23 Kwi, 2012 11:52

[quote="marek8888"]

Cytat:

Ja jednak podtrzymam swoje zdanie o tym, że zmarnowaliśmy ze szczętem wojskowy potencjał Kozaczyzny, mogąc mieć za niewielkie pieniadze sprawne wojsko.

Witam, a ja nie był bym tak krytyczny w stosunku do naszych przodków. Antypolskie stronnictwa kozaków miały zbyt wielkich sponsorów, aby mogło dojść do jakiegoś trwałego porozumienia.

Wracając do tematu, w roku 1750 nasiliły się wystapień hajdamaków, w samym województwie bracławski złupili oni 27 miast i 111 wsi, co stanowiło połowę miast i przeszło 10% wsi w województwie. W związku z tym w województwach kijowskim i bracławskim powołano konną milicję wojewódzką zwaną "łanmilicją".
W województwie kijowskim "łanmilicja" zaczęła działać od wiosny 1751r. Liczyła 300 ludzi, podzielonych na 3 chorągwie, a te dzieliły się na 3 kompanie po 30 ludzi.
1 chorągiew pułkowa składała się z : rotmistrza, chorążego, dobosza, 2 trębaczy i 6 rewizorów, dzieliła się ponadto na 3 kompani po 30 ludzi. 2 i 3 chorągwie miały taki sam skład, ale bez trębaczy.
Mundury były jednolite: niebieski kontusz i czerwony żupan. Poza tym każda chorągiew miała sztandar koloru niebieskiego, na którym znajdował się wizerunek NMPanny Berdyczowskiej lub herb województwa.
W tym samym okresie powołano milicję w województwie bracławskim, liczącą również ok 300 ludzi i podzielonych na 3 chorągwie. Uchwalono że z każdych 120 gospodarstw zostanie powołany 1 milicjant, doświadczony w żołnierskim rzemiośle. Umundurowanie miało być jednolite: zielony kaftan i zielone spodnie, dodatkowo każdy milicjant miał konia z siodłem wartego co najmniej 100 zł. Uzbrojenia milicjantów miało składać się z rusznicy, spisy lub siekiery(?). "Łanmilicja" miała zwalczać hajdamaków tylko na terenie województwa, a podlegała dowódcy partii ukraińskiej wojsk koronnych.
Pozdrawiam.

Sob 28 Kwi, 2012 19:35

Wybacz Robercie ale nie czepiam się ot tak aby się czepiać ale chyba z racji zawodowej zawsze alergicznie reaguje na prymitywne techniki zarządzania... a tych na kresach pod dostatkiem było...
Smutne jest to, ze nasi przodkowie niby nie popełniali wielkich "grzechów" ale za to całą masę drobnych, których kumulacja...dawała dość konkretne wyniki.
Niezależnie od tego chyba za mało się przyglądamy przyczynom tych wszystkich rozruchów a przyczyny miały przyziemne i konkretne. Rosjanie zaś jeżeli w ogóle maczali w tym palce to raczej tylko już po jakimś tam "wybychu" - w mojej ocenie mogli spokojnie przychodzić na gotowe zarzewie problemów i wcale niewiele musieli robić... Smutna prozaiczna codzienność a brak silnej władzy państwowej w ościennych województwach miał swoje określone konsekwencje...
Ale wracając do tematu dzięki za dalsze informacje na temat sił zbrojnych - wiesz może coś więcej na temat rozruchów na Ukrainie za panowania Stanisława Augusta?
Pozdrawiam
_________________
Czy można dostąpić selektywnej mądrości lub przekwalifikować się na prawdziwego człowieka ot tak po prostej lekturze dzieł Jacka Kaczmarskiego? Tak - na IOH można...

Sob 28 Kwi, 2012 20:56

Witam, poza Koliszczyzną nie było większych rozruchów. W 1769 przyszły z Rosji trzy kilkusetosobowe bandy hajdamaków, ale zostały rozbite przez wojska polskie i rosyjskie. Pozdrawiam.

Sob 28 Kwi, 2012 23:32