| | FAQ | Szukaj | Użytkownicy | Rangi | Rejestracja | Profil | Wiadomości | Zaloguj
Linki | Ekipa | Regulamin | Galeria | Artykuły | Katalog monet | Moje załączniki

Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Heraldyka Szlachecka

Heraldyka


Stanowi jedną z nauk pomocniczych historii, zajmuje się badaniem rozwoju i znaczenia oraz zasadami kształtowania się herbów. Wywodzi się od słowa herold – oznaczającego urzędnika dworskiego, wywołującego nazwiska rycerzy biorących udział w turniejach. Jednym z podstawowych narzędzi heraldyki jest blazonowanie, czyli język opisu herbów, zaś podstawowym materiałem do badań są zachowane do dzisiaj role herbowe, herbarze, wizerunki herbów na pieczęciach, płytach nagrobnych i innych zabytkach.


W heraldyce wyróżnia się okres tzw. heraldyki żywej, obejmujący czasy od powstania herbów w XII wieku, do końca XV wieku. Herby pełniły wtedy swą pierwotną funkcję identyfikacyjną na polu bitwy, oraz drugi okres, heraldyki jako nauki zajmującej się badaniem rozwoju i znaczenia oraz zasadami kształtowania się herbów.
Początkowo heraldyka miała za zadanie głównie opisywanie i rozpoznawanie herbów. Historyczna jej strona oparta była w dużej mierze na legendach herbowych lub naiwnej interpretacji symboliki herbów.
Heraldyka jako nauka wykształciła się właściwie w początku XIX wieku. Wtedy dzięki zwróceniu większej uwagi na materiały źródłowe i ich naukowej analizie otrzymano pełniejszy obraz początków herbów i ich rozwoju.

Pon 03 Gru, 2018 9:43

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Heraldyka Polska


Jedne z pierwszych prac dotyczących heraldyki w Polsce napisał w XVI wieku Bartosz Paprocki. Duże zasługi w zakresie heraldyki mieli także Szymon Okolski oraz Kasper Niesiecki. Według zasad nowożytnych nauk historycznych prace na ten temat publikował Joachim Lelewel. Wybitnymi polskimi heraldykami XIX w. i pocz. XX wieku byli m.in. Franciszek Piekosiński, Juliusz Karol Ostrowski czy Zbigniew Leszczyc.
Ze względu na specyficzny rozwój społeczeństwa feudalnego w Polsce prowadzący do objęcia znanym w całej Europie postulatem równości szlachty wyjątkowo szerokiego grona osób (inaczej niż np. w Anglii, gdzie tytuł dziedziczy tylko jedna osoba), także ze względu na odmienną historię i bliższe kontakty z ludami azjatyckimi, być może ze względu dłuższe funkcjonowanie niż na Zachodzie pozostałości ustroju plemiennego heraldyka polska posiada kilka cech zasadniczo odróżniających ją od heraldyki w innych krajach.


Ze względu na przywiązanie szlachty właściwej do zasady równości w obrębie stanu, heraldyka polskiej szlachty właściwej pozbawiona jest elementów mogących naruszać tę równość. Zgodnie z prawem w Rzeczypospolitej zakazane były zagraniczne tytuły arystokratyczne i ordery, a także ich odzwierciedlenie w herbach. Jedyną zwyczajowo przyjętą koroną w herbie była korona szlachecka i w przeciwieństwie do zasad w innych krajach była w Polsce nieodzownym elementem herbu szlacheckiego. Choć znane są też z zachowanych zabytków przypadki używania herbu bez korony. Herby mieszczańskie z zasady nie posiadały korony, podobnie jak herby angielskiej gentry. Jedyny wyjątek w zasadach równości było dopuszczenie używania tytułu księcia dla nielicznej grupy dynastycznych książąt piastowskich, litewsko-ruskich i tatarskich. Była to jednak różnica czysto honorowa, nie pociągała ona za sobą żadnych przywilejów. Te rodziny używały w herbie mitry, często na hełmie, ale często przedstawiały swój herb jak zwykły herb szlachecki. Rzadko stosowano również w polskiej heraldyce inne elementy herbu – jak trzymacze heraldyczne czy dewizy herbowe.

Pon 03 Gru, 2018 9:50

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Elementy Herbu


Pon 03 Gru, 2018 9:54

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Tarcza herbowa
Kształt tarczy herbowej wywodzi się od tarczy obronnej. Zmieniał się on na przestrzeni wieków zależnie od kraju (wpływów obcych) i aktualnej mody. W czasach heraldyki żywej, tzn. będącej odzwierciedleniem rzeczywistego uzbrojenia rycerza, kształt tarczy ewoluował wraz z rozwojem rynsztunku i zbroi.
Z czasem jej kształt odchodził o swojego źródła i był coraz swobodniej stylizowany, zgodnie z wymaganiami epoki. W niektórych przedstawieniach heraldycznych (pieczęcie, guziki mundurowe, monety) tarcza bywa pomijana i przedstawiane jest samo godło. W ciągu wieków uwidoczniło się szczególne upodobanie niektórych narodów do specjalnego typu tarczy. Tarcze te przyjęto nazywać zwyczajowo narodowymi, choć jest to pewnym uogólnieniem.




Godło
Godło w heraldyce jest zasadniczym elementem graficznym obecnym na tarczy herbu. Wywodzi się historycznie z dawnych znaków rodowych, terytorialnych lub znaków bojowych wodzów, choć kwestia ta wzbudziła w historiografii wiele odmiennych tez. Godło herbowe może mieć postać powstałych w wyniku podziału geometrycznego tarczy figur heraldycznych (zaszczytnych lub uszczerbionych) lub postaci ludzkich, zwierząt, ciał niebieskich, potworów legendarnych, przedmiotów itp. (tzw. godła heraldyczne właściwe, tzw. mobilia herbowe). W okresie średniowiecza i czasach nowożytnych herby, jako znaki rodowe były noszone w szczególności przez osoby fizyczne należące do wyższych sfer feudalnych, rycerstwa i szlachty. Mieszczanie, kupcy, rzemieślnicy i chłopi używali początkowo najczęściej innej formy godła gmerku, z czasem stopniowo upodabniającego się do herbu.

Pon 03 Gru, 2018 10:01

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Hełm heraldyczny
Element herbu, przedstawiany jako jeden z typów hełmu rycerskiego bądź jego stylizacja. Hełm pojawił się u zarania heraldyki, w końcu XII w., zaraz po tarczy herbowej. Umieszczany jest nad nią, na jednym z górnych rogów tarczy pochylonej, lub nad górną krawędzią pionowej. Taka kompozycja miała prawdopodobnie obrazować syntetyczną sylwetkę atakującego rycerza.
Hełm, podobnie jak i inne elementy uzbrojenia rycerskiego, zmieniał swą formę: w herbach więc XIII i XIV-wiecznych występują hełmy garnkowe i kubłowe – zakrywające całą głowę rycerza, z wąską, poziomą wizurą. W XV wieku pojawił się hełm turniejowy – dziobowy, tzw. żabi pysk. W następnym zaś stuleciu hełm prętowy, zwany często również turniejowym. Ta ostatnia forma hełmu jest najpopularniejsza w późnej heraldyce polskiej.
Hełm pozostawał w określonym stosunku proporcjonalnym w stosunku do tarczy herbowej, najczęściej miał 2/3 wysokości tarczy, niekiedy jego wysokość wraz z klejnotem równała się wysokości tarczy. Te proporcje stanowią jedne z cech narodowych reguł heraldycznych. Heraldyka niemiecka stosowała najczęściej duże hełmy z klejnotami, zaś we Francji, Hiszpanii i Portugalii stosowano najczęściej hełmy dużo mniejsze od tarczy. Hełmy umieszczane ponad koroną rangową były również przedstawiane mniejsze, zwłaszcza przy umieszczeniu kilku obok siebie (w herbach złożonych). Przedstawiany najczęściej w barwie srebrnej, mógł być ustawiony en face, w 3/4, bądź profilem; umieszczany (osadzony) zawsze na górnej krawędzi tarczy lub którymś z górnych rogów – gdy tarcza była pochylona, czyli w tzw. ukłonie heraldycznym. Ponieważ w późnej heraldyce zachodniej hełm zaczął funkcjonować (przynajmniej w traktatach teoretycznych) jako oznaka godności, jego forma, kolor, położenie względem tarczy, czy liczba prętów w hełmie prętowym (5 lub 7), miały przekazywać informacje o randze właściciela. Zazwyczaj hełm przedstawiony frontalnie, otwarty oznaczał wyższą godność, zwrócony w prawo niższą, zamknięty, zwykle oznaczał świeżej daty szlachectwo a zwrócony w lewo – bastarda. Oczywiście w przypadku umieszczania kilku hełmów nad tarczą, lub przedstawiania herbów zwróconych ku sobie, w tzw. kurtuazyjnym ukłonie zasada oznaczenia godności przestawała obowiązywać. W heraldyce polskiej z hełmem nie wiązano podobnych znaczeń i najczęściej przedstawiano go w formie hełmu prętowego. Hełm turniejowy – dziobowy stosowano najczęściej w herbach mieszczańskich.



Labry
Części zewnętrzne tarczy herbowej, mające kształt wielkich liści wyszczerbionych, wyrastających z boków hełmu, zwykle symetrycznie po obu stronach, często obejmujące jako ornament również całą tarczę herbową. Mają one być symbolem płaszcza, albo peleryny, w których występowano na paradach turniejowych. Jednakże Alfred Znamierowski pisze, że symbolizują one chusty, którymi rycerz przykrywał hełm, by chronić go przed przegrzaniem. Najprawdopodobniej obie teorie są słuszne, bowiem chusty przykrywające hełm niekiedy rozrastały się do rozmiarów peleryny, tracąc swe pierwotne użytkowe znaczenie. Pochodzenie i ewolucję labrów pokazują dawne wizerunki herbów. Najwcześniejsze labry, stosowane przy hełmach garnczkowych mają postać zwykłej chusty, krótkiej pelerynki, z czasem z ozdobnie wycinanym brzegiem. Labry z XIV w. mają zwykle postać prostych wstęg, które w trakcie dalszej ewolucji stylistycznej przybierały coraz bardziej skomplikowany kształt, dochodząc w XV w. do znanej obecnie formy, zbliżonej do liści akantu. Niekiedy spotykana jest zasada, zobowiązująca heraldyka do przedstawiania labrów "rozwianych w szarży". Choć wiele wizerunków herbów odpowiada tej regule, to zdarzają się jednak przedstawienia, zwłaszcza z XII i XIII w. z labrami raczej statycznymi. Najbogatsze i najbardziej wyrafinowane stylistycznie labry powstawały w późnym renesansie i na początku baroku. Niektóre style, jak klasycyzm, minimalizowały użycie labrów, często z nich wręcz rezygnując.

Pon 03 Gru, 2018 10:08

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Korona Rangowa
Element herbu rycerskiego i szlacheckiego. Umieszczana pierwotnie zwykle na hełmie jest jedną z heraldycznych oznak godności. Początkowo w XII-XIV w. korona umieszczana była tylko nad herbami królów i książąt. Później także nad herbami pozostałej arystokracji i zwykłej szlachty. Od końca XVI wieku najczęściej umieszczana bezpośrednio nad tarczą, zaś hełmy z klejnotami były umieszczane powyżej, bądź pomijane. W przypadku koron zamkniętych, mitry lub korony królewskiej, hełmy powyżej korony nie były umieszczane. W heraldyce napoleońskiej zamiast koron rangowych wprowadzono czapki (birety), zbliżone nieco wyglądem do mitry książęcej. Może ozdabiać jedynie herby nadane przez udzielnego monarchę. W heraldyce polskiej, w przeciwieństwie do zasad heraldycznych wielu innych krajów stanowi, umieszczana na hełmie, konieczny element herbu szlacheckiego.



Klejnot
Stanowi zwieńczenie hełmu łącząc się z nim za pośrednictwem korony rangowej lub przepaski, z której rozwijały się labry.
Do XIX wieku słowem klejnotny określano osobę mającą prawo do herbu. Słowem klejnot określano niekiedy np. w sienkiewiczowskiej Trylogii, także cały herb. Później mianem klejnotu herbowego zaczęto określać wyłącznie figurę na hełmie heraldycznym.
Klejnot jest heraldycznym ujęciem ozdób, jakie umieszczano w średniowieczu na zamkniętych hełmach rycerskich: rogów, skrzydeł, piór pawich i strusich itd. Heraldyczną formę klejnotu ozdoby owe przyjęły w początkach XIII wieku początkowo w heraldyce angielskiej, następnie niemieckiej, później kolejnych krajów. Słowo "klejnot" wywodzi się greckich słów "kleinos" 'sławny' i "oide" 'pieśń', w staropolszczyźnie było używane przede wszystkim w kontekście heraldycznym, chociaż już w Biblii Królowej Zofii zostało użyte na określenie drogocennych przedmiotów. "Klejnot" bywa tez wywodzony ze staroniemieckiego „chleinodi - mały, zgrabny”. Początkowo klejnot był często mniej lub bardziej dokładnym powtórzeniem godła heraldycznego, z czasem - w miarę powstawania nowych herbów - stał się niezależnym wyobrażeniem. Najczęściej spotykane klejnoty to rogi (turze lub bycze), skrzydła (orle), pióra, nakrycia głowy (czapki książęce, infuły), chorągwie oraz postacie ludzi i zwierząt. Figury ludzi i zwierząt wystąpić mogą w całej postaci, półpostaci bądź jako element ciała.

Pon 03 Gru, 2018 10:15

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Tytuły Monarsze, Arystokratyczne i Szlacheckie


Tytuł przyznawany przez władcę danego państwa, łączył się z nadaniem ziemi lub przywilejów dla obdarowanego na zasadzie dziedziczenia (dla potomków), lub bez prawa dziedziczenia (szlachectwo osobiste), jako wyraz wdzięczności za działalność na rzecz państwa lub samego panującego.


Tytuły monarsze to :
cesarz
król
książę (w kilku krajach głowa państwa)


Tytuły arystokratyczne to:
wielki książę
Książę (princeps, diuk)
margrabia, markiz
hrabia, graf
wicehrabia
baron


Tytuły szlacheckie to:
baronet (tylko w Wielkiej Brytanii)
kawaler
szlachta nieutytułowana, bojarzy


Podział ten jest znacznym uproszczeniem, zwłaszcza, że wartość różnych tytułów w różnych państwach jest różnie oceniana. Bardzo rozbudowana jest tytulatura książęca. Począwszy od książąt krwi królewskiej, książąt krwi, wielkich książąt, książąt panujących, książąt elektorów, kniaziów itp. Z czasem nadania jednego kraju były zatwierdzane przez władców innych krajów jako wyrażenie wdzięczności za wykazane zasługi. Należy pamiętać, że niemal w całej Europie obowiązywała precedencja tytułów. Na marginesie można dodać, że pomagało to biedniejszym, ale bardziej utytułowanym rodom, poprzez małżeństwo lub adopcję utrzymać lub znacznie poprawić pozycję majątkową.

Wto 04 Gru, 2018 19:37

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Cesarz
Monarcha, któremu przypisuje się rangę i honor wyższe od króla.





Upadłe w 476 zachodnie Cesarstwo Rzymskie starali się odnawiać różni władcy germańscy. Trwałą władzę cesarską nad znaczną częścią dawnego imperium rozciągnął król Franków Karol Wielki, a po wymarciu Karolingów król niemiecki Otton I. W dużym stopniu na podstawie dokumentu zwanego donacją Konstantyna (który uznaje się już za falsyfikat) papiestwo uzyskało jednak prawo do przyznawania tego tytułu na Zachodzie. Skorzystano z tego koronując Karola Wielkiego na cesarza rzymskiego w roku 800. Cesarstwo Franków co prawda szybko się rozpadło, ale jego powstanie pociągnęło za sobą utworzenie w X wieku Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Późniejsi cesarze zanegowali papieskie prawo do szafowania koroną cesarską. Cesarze bizantyńscy zniknęli razem z zagładą Cesarstwa Bizantyńskiego z ręki Turków w XV wieku, jednakże sułtanowie tureccy po zdobyciu Konstantynopola sami używali tytułu cesarza rzymskiego, czego nie uznawała chrześcijańska Europa. Z czasem tytułu cesarskiego zaczęli również używać władcy Rosji, którzy uważali się za dziedziców prawosławnego Bizancjum. W 1804 roku cesarzem koronował się Napoleon Bonaparte, który symbolicznie odwoływał się do tradycji karolińskiej, z uwagi na co doprowadził do rozwiązania Świętego Cesarstwa Rzymskiego przez Franciszka II. Ten zaś, domyślając się rychłego końca Rzeszy Niemieckiej, w 1804 roku przyjął tytuł cesarza Austrii jako władcy krajów austriackich, Czech i Węgier. W 1871 roku król pruski Wilhelm I został ogłoszony cesarzem niemieckim po zwycięstwach nad Austrią i Francją.

Wto 04 Gru, 2018 19:45

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Król
Rex


Tytuł osoby sprawującej najwyższą władzę w państwie o ustroju monarchicznym; władca przeważnie koronowany w specjalnym obrzędzie; najpowszechniej występujący tytuł monarszy.





Z czasem nadanie tytułu królewskiego chrześcijańskiemu władcy połączono z namaszczeniem przez papieża lub arcybiskupa. Insygnia królewskie to korona, berło, jabłko królewskie. Tytułu króla używano też w odniesieniu do niektórych kapłanów (Rex Nemorensis, rex sacrorum).

Wto 04 Gru, 2018 19:52

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Arcyksiążę
Archidux


Oficjalny tytuł monarszy niektórych panujących książąt niemieckich.





Od roku 1438 tytuł arystokratyczny nadawany wyłącznie książętom i księżniczkom austriackim z Domu Habsburgów. Po raz pierwszy użyty przez Rudolfa IV, w dokumencie Privilegium Maius z 1358/1359. Uzurpowany przez Habsburgów tytuł potwierdzony został przez cesarza Fryderyk III Habsburga w 1438. Następnie przysługiwał wszystkim przedstawicielom Domu Habsbursko-Lotaryńskiego.

Wto 04 Gru, 2018 19:59

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Wielki Książę
Magnus Dux


Tytuł monarszy, feudalny lub arystokratyczny, między rangą królewską a książęcą.




Na Litwie początkowo używany przez władców Kiernowa, potem Trok i Wilna. Pierwszym historycznie potwierdzonym księciem zwierzchnim nad książętami litewskimi był Mendog (od 1238). Po unii polsko-litewskiej przyjęty także przez królów Polski. W okresie rządów Witolda na Litwie istniało rozróżnienie między księciem zwierzchnim litewskim (supremus dux Lithuanie) a wielkim księciem litewskim (magnus dux Lithuanie). M.in. unia wileńsko-radomska wprowadzała to rozróżnienie: Władysław Jagiełło (supremus dux), Witold (magnus dux).


W zachodniej Europie pierwszy raz przyznany księciu Cosimo Medici, władcy Toskanii przez papieża w 1569 roku. Tytuł ten był nadawany również przez Napoleona - m.in. Joachimowi Muratowi, landgrafom Hesji, kurfürstom Badenii. Po kongresie wiedeńskim przyznany władcom Oldenburga, Meklemburgii, Luksemburga.

Wto 04 Gru, 2018 20:06

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Książę


Tytuł monarchów państw niebędących królestwami.
Tytuł feudalny władców wielkich jednostek terytorialnych w ramach monarchii, podległych królowi.
Tytuł członków rodziny monarchy i tytuł arystokratyczny.


Jego źródłosłów związany jest ze staropolskim słowem kniądz, staroruskim kniaź, czeskim knieze czy południowosłowiańskim knez. Książę różnił się od króla tym, że nie był koronowany. Książę może władać lub być właścicielem księstwa. Na terenie pogańskiej Słowiańszczyzny wyraz książę oznaczał po prostu władcę terytorialnego lub plemiennego, bez jakiegokolwiek odniesienia do godności chrześcijańskich książąt (princepsów, duksów), królów (reksów) i cesarzy (cezarów, imperatorów).


Polskiemu słowu książę odpowiada w innych językach kilka różnych znaczeń. Z pewnym uproszczeniem można wydzielić dwie podstawowe grupy książąt funkcjonujące w językach europejskich, wywodzące się od dwóch łacińskich słów princeps i dux.




Princeps (łac. – pierwszy)
W znaczeniu pierwszy wśród równych, pierwotnie w starożytnym Rzymie oznaczało przywódców senatu – Princeps senatus, później przejęte jako tytuł cesarzy. Stąd wywodzą się słowa we współczesnych językach europejskich: fr., ang. – prince, niem. – Fürst, Prinz, hiszp. – príncipe, oznaczające:


Władców niepodległych państw, nie będących królestwami – np. książęta (prince) Monako lub Liechtensteinu. Tytułem princeps określano także niekoronowanych władców Polski, np. Mieszka I. Tytuł księcia dawniej niezależnych księstw, później wchodzących w skład większych monarchii, z zachowaniem tradycji odrębności terytorialnej i niekiedy pewnej suwerenności, bywa stosowany jako tytuł następcy tronu np. książę Walii, książę Asturii lub książę Oranii, związany w tym przypadku z feudalną władzą terytorialną. Do tej kategorii książąt należy też zaliczyć potomków lokalnych dynastii panujących w księstwach włączonych do Rosji i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Należy do niej większość kniaziowskich rodzin dawnej Rzeczypospolitej.


Członków rodzin królewskich lub cesarskich, jako tytuł honorowy, bez odniesienia do feudalnej władzy terytorialnej. Stosowane tu bywają ściślejsze rozróżnienia pokrewieństwa z suwerenem – np. Książę Krwi Królewskiej lub Książę krwi. Tytuł używany także przez niekoronowanych mężów królowych.


Wielkich panów feudalnych podległych bezpośrednio cesarzowi lub królowi. W Świętym Cesarstwie Rzymskim do kategorii Fürst zaliczali się książęta (Herzog), margrabiowie, landgrafowie i palatyni. Szczególną rangę zajmowali tu książęta elektorzy, mający prawo wyboru cesarza. Tytuł Fürst przysługiwał też arcybiskupom, biskupom i niektórym opatom. Na Śląsku biskupowi wrocławskiemu przysługiwał tytuł księcia Nysy (Fürst von Neisse). W Wielkiej Brytanii kurtuazyjny tytuł księcia stosowany jest w szczególnie oficjalnych sytuacjach także wobec markizów i earlów (Most Noble and Puissant Prince).


Tytuł arystokratyczny, zazwyczaj niższy rangą od księcia – diuka (Herzog, duke), bez faktycznej feudalnej władzy terytorialnej, czysto honorowy, nadawany od XVI w., m.in. w Niemczech (np. Fürst von Bismarck), Francji (Prince de Polignac), Rosji (książę Potiomkin) czy w Polsce, tuż przed rozbiorami (książę Poniński).


Dux (łac. – wódz)
Pierwotnie dowódcy w armii rzymskiej, później stosowany także na określenie wodzów barbarzyńskich wojowniczych plemion okresu wędrówki ludów. W cesarstwie Karolingów tym tytułem określano wodzów plemion niefrankońskich – np. Alemanów, Bawarów czy Akwitanów. W IX/X wieku przekształcił się w tytuł dziedzicznych władców plemiennych, później władców terytorialnych. Jako książąt określano niepodległych władców plemion słowiańskich (m.in. Meklemburgii, Pomorza). Dla władców Czech i Polski był to krok w kierunku otrzymania korony królewskiej. Tytuł Wielkiego Księcia (łac. Magnus Dux) przysługiwał władcom Litwy. W zachodniej Europie niektórzy książęta również uzyskiwali suwerenność, zwłaszcza po 1815 roku. Księstwem tej klasy jest np. Wielkie Księstwo Luksemburga.
Od łacińskiego słowa „dux” wywodzą się określenia w językach m.in. angielskim – duke, francuskim – duc, włoskim – duca, doge. Dosłownymi tłumaczeniami z łaciny są tytuł polskiego, czeskiego i węgierskiego wojewody oraz niemieckiego Herzoga. W Polsce tytuł wojewody przekształcił się w tytuł wysokiego urzędnika, zwierzchnika administracji województwa, o ograniczanych z czasem funkcjach wojskowych. W Czechach i na Węgrzech tytuł ten pozostał odpowiednikiem zachodnioeuropejskich tytułów księcia. Obecnie jest używany na określenie:


Władców księstw, które uzyskały po kongresie wiedeńskim suwerenność – w Niemczech np. Szlezwik-Holsztyn, Anhalt, Nassau, we Włoszech m.in. Modena, Parma, Lukka, w wyższej randze Wielkiego Księcia – dla władców m.in. Litwy, Luksemburga, Oldenburga. Tytuł weneckiego doży również ma tę samą etymologię.


Władców księstw lennych, podległych większemu suwerenowi – np. większość księstw Rzeszy.

Wto 04 Gru, 2018 20:15

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Margrabia
Tytuł arystokratyczny.


Pierwotnie tytuł zarządcy marchii w czasach nowożytnego cesarstwa rzymskiego, dopiero w późniejszym okresie nabrał cech dziedzicznego tytułu arystokratycznego, choć nadawano też tytuły margrabiowskie osobiste (nie dziedziczne). Jako tytuł arystokratyczny znajduje się w hierarchii na drugim miejscu, zaraz po księciu, a przed hrabią.





Wyraz pochodzi z germańskiego słowa oznaczającego granicę (mark). W języku niemieckim odpowiadający tytuł to Markgraf, co można analizować jako Mark + graf = granica + hrabia, tj. hrabia opiekujący się granicami. Dawniej hrabia, który chronił granice, był bardziej uprzywilejowany od innych hrabiów, co tłumaczy stosunkowo wysoką ważność w hierarchii. Tym bardziej, że mógł zdobyte na sąsiadach (przeważnie barbarzyńcach) ziemie dodawać do swojej domeny.

Wto 04 Gru, 2018 20:21

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Hrabia
Tytuł arystokratyczny.


Pierwotnie w państwie Franków hrabiami nazywano osoby sprawujące funkcje zarządu nad okręgami zwanymi hrabstwami (Gau, comitat), stąd późniejszy podział na hrabstwa stosowany w różnych krajach (np. w Anglii) lub komitaty (od comites zarządzających comitatus – np. na Węgrzech). Z biegiem czasu tytuł ten stał się dziedzicznym i przerodził się w tytuł arystokratyczny wyższej szlachty. W Niemczech graf, w Wielkiej Brytanii earl. Tytuły hrabiowskie tzw. hrabiów pałacu laterańskiego nadawał też papież, jako władca Państwa Kościelnego.





Hrabia to tytuł pośredni między baronem a księciem, niektórych rodzin szlacheckich, nadawany im przez monarchów. Słowo to pochodzi od wyrazu niemieckiego graf, od którego powstał najpierw „grabia”, potem „hrabia”. Hrabia niemiecki (comes) był pierwotnie urzędnikiem królewskim nad obwodem kraju, zwanym dlatego hrabstwem. Później nazwa ta przywiązała się do ziemi (tj. do tego obwodu) i kto ją posiadał przez nadanie lub dziedzictwo, używał tytułu hrabiego i władzy udzielnej w hrabstwach. Na początku XIX wieku zniesiono w Niemczech udzielne hrabstwa, pozostały jednak tytuły hrabiów jako rodowe godności.

Wto 04 Gru, 2018 20:27

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Wicehrabia
Tytuł arystokratyczny.


Tytuł odnoszący się do rodziny hrabiowskiej z prawem primogenitury, gdzie tytuł hrabiego przypada najstarszemu członkowi rodu, a wtedy tytuł wicehrabiego przypada jego synowi. Tytuł wicehrabiego funkcjonował także we Francji (vicomte), i funkcjonuje nadal w Wielkiej Brytanii (viscount) jako samodzielny tytuł arystokratyczny, nadawany rodzinom bez tytułu hrabiowskiego. Pierwszy raz nadany we Francji w 819 roku, przez Normanów wprowadzony w Anglii, później przyjęty także m.in. w Hiszpanii, Portugalii, Włoszech, Belgii, Holandii. W Polsce tytuł wicehrabiego był niepraktykowany, wszyscy członkowie danego rodu hrabiowskiego tytułowali się hrabią niezależnie od wieku i pozycji w rodzinie. Rzadko również używany w Niemczech, Austrii i Rosji.


Wto 04 Gru, 2018 20:32

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Baron
Tytuł arystokratyczny.


Jest najniższym tytułem arystokratycznym. W Niemczech pierwotnie znany jako Freiherr (niem. wolny pan), tytuł feudalny, później także nadawano tytuł arystokratyczny barona, przy czym każdy Freiherr był baronem, ale nie każdy niemiecki baron był Freiherrem. W Anglii początkowo tożsamy z tytułem Lorda, oznaczał pana feudalnego zasiadającego w radzie królewskiej. Słowo wywodzi się z hiszpańskiego słowa barun, pochodzącego z kolei od frankońskiego baro oznaczającego "wojownik, wolny człowiek".
Używany we wszystkich monarchiach europejskich. W Polsce Piastów był używany, ale nie jako tytuł feudalny lecz kurtuazyjne zbiorowe określenie rady królewskiej bądź kolektywnie o szlachcie trzymającej ziemię na prawie rycerskim bezpośrednio od monarchy. W okresie rozbiorów nadawany powszechnie we wszystkich zaborach. Do otrzymania tytułu barona miała prawo szlachta mogąca udowodnić pochodzenie od osób piastujących urzędy ziemskie czy powiatowe. W przypisywanych Długoszowi "Clenodiah" baronami nazwano najstarsze polskie rody szlacheckie.


Wto 04 Gru, 2018 20:38

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Baronet
Tytuł szlachecki.


Najwyższy stopień wśród szlachty angielskiej. Sporadycznie nadawany już w XIV wieku, ale w obecnej, dziedzicznej formie został ustanowiony przez Jakuba I w 1611 roku jako zachęta dla kolonizacji Ulsteru. Baronet otrzymywał dziedziczny tytuł rycerski, zaszczytny dodatek do herbu (małą tarczę z herbem Ulsteru - tzw. "Krwawa dłoń Ulsteru", umieszczany w kantonie lub w tarczy sercowej), order i nadanie ziemi. W zamian zobowiązany był do wystawienia oddziału wojska dla kolonizacji Irlandii. W 1625 roku ustanowiono tytuł baroneta Szkocji dla wsparcia kolonizacji Nowej Szkocji. Baronet nowej Szkocji otrzymywał podobnie dziedziczny tytuł rycerski, dodatek do herbu w postaci kantonu z krzyżem św. Andrzeja i nadanie 18 mil kwadratowych ziemi na wybrzeżach Nowej Szkocji. Po zjednoczeniu Anglii i Szkocji w 1707 roku zaprzestano nadawania obu tytułów wprowadzając jednolity tytuł baroneta Wielkiej Brytanii. Od 1801 roku nadawany jest konsekwentnie tytuł baroneta Zjednoczonego Królestwa. Tytuł baroneta dziedziczony jest wg prawa primogenitury przez najstarszego syna, z wyłączeniem kobiet. W przypadku braku spadkobiercy przechodzi na kolejnego spadkobiercę z młodszej linii rodu.


Wto 04 Gru, 2018 20:44

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Kawaler
Tytuł szlachecki.


Tytuł niższej szlachty, zazwyczaj stojący tylko powyżej szlachty nieutytułowanej. W niektórych monarchiach tytuł kawalera otrzymywało się automatycznie przy przyjęciu do orderu odpowiedniej rangi. Jest to wciąż praktykowane we współczesnych monarchiach, np. w Wielkiej Brytanii, gdzie przyjęci do wysokiej rangi orderów otrzymują osobiste (nie dziedziczne) niższe szlachectwo, z tytułem rycerza (ang) Knight. Dziedziczny tytuł rycerski otrzymują w Zjednoczonym Królestwie jedynie baroneci i nieliczna grupa dziedzicznych rycerzy. Dziedzicznym i niedziedzicznym rycerzom brytyjskim przysługuje tytuł Sir przed imieniem i nazwiskiem, lub przed samym imieniem. Kobiety posiadające tę godność tytułuje się Dame (damą).



Wto 04 Gru, 2018 20:50

Powrót do góry
Horoch
Porucznik

Porucznik





Posty: 592
Pochwał: 1
Odpowiedz do tematu Odpowiedz z cytatem

Szlachta Nieutytułowana
Nobilis


Wyższa warstwa społeczna, wywodząca się ze stanu rycerskiego w społeczeństwie feudalnym. Szlachta posiadała zespół przywilejów społecznych, z których najbardziej podstawowym był przywilej posiadania ziemi. Przynależność do szlachty łączyła się z obowiązkiem służby wojskowej.





W Polsce i Europie określenie szlachta (lp. szlachcic) stosowane bywało już w okresie średniowiecza, jednak transformacja stanu rycerskiego w szlachecki miała miejsce u schyłku średniowiecza i wiązała się z powstaniem monarchii stanowych. W XVII wieku w Polsce słowo wywodzono od niemieckiego schlachten ("bitwa"). Szlachta jako warstwa społeczna istniała w monarchiach i republikach europejskich, oraz niektórych krajach pozaeuropejskich, do początków XX wieku. Współcześnie szlachta jako grupa społeczna o określonych, prawnie uznanych przywilejach istnieje w państwach o ustroju monarchicznym, choć znaczenie tych przywilejów ogranicza się zazwyczaj do używania tytułów i pełnienia honorowych funkcji, a znaczenie ekonomiczne szlachty nie jest tak duże jak dawniej.

Wto 04 Gru, 2018 20:58

Powrót do góry
Wyświetl posty z ostatnich:   
Strona 1 z 1

 
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Możesz dodawać załączniki w tym forum
Możesz ściągać pliki w tym forum



Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników Forum.
Redakcja magazynu "Inne Oblicza Historii" nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.